ملاک تقیه چیست؟

پاسخ: تقیّه به معنای مستور داشتن اعتقاد باطنی و کتمان نمودن ایمان در برابر مخالفان، به منظور پیشگیری از زیان های دنیوی و خسارت های معنوی و دینی است و یکی از وظایف شرعی هر مسلمان می باشد که ریشه در قرآن کریم دارد.

درج در ادامه مطلب(حتما بخوانید)....

تقیّه از دیدگاه قرآن:

قرآن مجید در این زمینه آیات متعدّدی دارد که برخی از آنها را می آوریم:

الف: «لایَتَّخِذِ المُؤْمنُونَ الْکافِریْنَ أولیاءَ مِنْ دُونِ الْمُؤْمِنیْنَ وَ مَنْ یَفْعَلْ ذلِکَ فَلَیْسَ مِنَ الله فِیْ شَیء إلاّ أن تَتّقُوا مِنْهُمْ تَقیةً». [1] .

ـ اهل ایمان نباید مؤمنان را رها نموده و با کافران طرح دوستی بریزند، هر که چنین کند، با خدا رابطه ای نخواهد داشت مگر این که از آنان، تقیّه نمایید». این آیه به روشنی بر این حقیقت گواهی می دهد که دوستی با کافران جایز نیست مگر به خاطر تقیّه و حفظ جان و پیشگیری از خطرها، که در این صورت می توان به ظاهر با آنان، ابراز دوستی و موافقت نمود.

ب: «مَنْ کَفَرَ مِنْ بَعْدِ إیمانِهِ إلاّ مَن اُکْرِهَ وَ قَلْبُهُ مطمَئِنٌّ بِالاْیْمانِ وَلکِنْ مَنْ شَرِح بِالْکُفْرِ صَدْراً فَعَلَیْهِمْ غَضَبٌ مِنَ اللهِ وَ لَهُمْ عذابٌ عَظِیْمٌ». [2] .

ـ هرکس پس از ایمان به خدا دوباره کافر گردد، مگر کسی که از روی اجبار اظهار کفر نماید در حالی که دل وی در ایمان ثابت و مطمئن باشد، ولیکن کسانی که د ل خود را آکنده از کفر نمایند، خشم و عذابی سخت بر آنان خواهد بود.

مفسّران در مورد شأن نزول آیه یاد شده چنین می گویند: روزی عمّار بن یاسر، همراه با پدر و مادر خود، گرفتار دشمنان گشتند و کافران از آنان خواستند تا دست از اسلام بردارند و به کفر و شرک اعتراف نمایند. همراهان عمّار، همگی به یگانگی خدا و رسالت پیامبر گرامی گواهی دادند و لذا برخی از آنان به شهادت رسیدند و دیگران نیز، مورد شکنجه دشمنان اسلام قرار گرفتند، ولی عمّار بر خلاف میل باطنی خویش، تقیّه نمود و به ظاهر آنچه را که کافران می گفتند، بر زبان جاری نمود و آزاد گردید.هنگامی که نزد رسول خدا (صلی الله علیه وآله) رسید، از سخن خویش بسیار نگران و افسرده گشت، بدین جهت، پیامبر گرامی (صلی الله علیه وآله) وی را دلداری داد و آیه یاد شده نیز در این زمینه نازل گردید. [3] .

از این آیه و سخنان مفسّران روشن شد که پنهان داشتن اعتقاد باطنی به منظور حفظ جان و جلوگیری از خسارت های مادّی و معنوی، در زمان پیامبر نیز، تحقّق داشته و مورد پذیرش اسلام بوده است.

تقیّه از نظر شیعه:

از آنجا که حکومت های ستمگر بنی امیه و بنی عباس در طول تاریخ، با شیعیان سرستیز داشته و کمر به کشتار آنان بسته بودند، [4]  آنان به فرمان قرآن تقیّه نموده و عقاید راستین خویش را کتمان کردند و بدین سان، جان خود و دیگر برادران مسلمان خویش را در آن شرایط دشوار، نجات دادند. روشن است که در آن فضای آکنده از اختناق و استبداد، راه رهایی دیگری، از طوفان ستمی که شیعه را به نابودی تهدید می نمود، تصوّر نمی شد. و لذا در صورتی که پادشاهان ستمگر و دست نشاندگان آنان، با شیعیان دشمنی نمیورزیدند و کشتار بی رحمانه آنان را سرلوحه حکومت خویش قرار نمی دادند، دلیلی برای تقیّه شیعه وجود نداشت. لازم به تذکّر است که تقیه به گروه شیعه اختصاص ندارد، بلکه دیگر مسلمانان نیز، در برابر دشمن خونریزی که با همه مذاهب اسلامی مخالف است (مانند خوارج و حکومت های ظالم که به هر کار حرامی دست می زنند) در صورتی که توان مقابله با آنان را نداشته باشند، به سپر تقیّه پناهنده می شوند و اعتقاد درونی خویش را به منظور حفظ جان، پنهان نگاه می دارند.

بر این اساس، اگر همه اعضای جامعه اسلامی در مذاهب فقهی خویش با هم تفاهم داشته باشند و با وحدت و هماهنگی زندگی نمایند،زمینه ای برای تقیّه در میان مسلمانان باقی نمی ماند.

نتیجه:

از مجموع آنچه گذشت نتیجه این می شود که:

1 ـ تقیّه، ریشه قرآنی دارد و روش اصحاب پیامبر (صلی الله علیه وآله) و تأیید آن حضرت، گواه روشنی است بر تحقّق و جواز آن، در صدر اسلام.

2 ـ انگیزه تقیّه نمودن شیعه، پیشگیری از کشتارهای بی رحمانه شیعیان و طوفان های ظلم و ستمی بود که این مذهب را به نابودی تهدید می کرد.

3 ـ تقیّه، به گروه شیعه اختصاص ندارد بلکه در میان سایر مسلمانان نیز وجود دارد.

4 ـ تقیّه، به پرهیز در برابر کفّار و پنهان نگاه داشتن عقاید اسلامی از مشرکان اختصاص ندارد، بلکه ملاک تقیّه که حفظ جان مسلمانان است، عمومیّت دارد و کتمان عقاید درونی در برابر هر دشمن خونریزی که توان مقاومت در برابر او نباشد و شرایط مبارزه با وی فراهم نگردد، امری لازم است.

5 ـ در صورت تفاهم اعضای جامعه اسلامی، زمینه ای برای تقیّه در میان مسلمانان باقی نخواهد ماند.

پی نوشت:

[1] آل عمران: 28.

[2] نحل: 106.

[3] به «دّر المنثور»[نگارش جلال الدین سیوطی]، ج 4، ص 131، ط بیروت، مراجعه گردد.

[4] به منظور آگاهی بر کشتار بی رحمانه شیعیان، توسط پادشاهان بنی امیّه و بنی عباس، به کتابهای: «مقاتل الطالبیّین»[نگارش ابوالفرج اصفهانی]، و «شهداء الفضیله»،[نگارش علامه امینی]و «الشیعه و الحاکمون»،[نگارش محمد جواد مغنیه]، مراجعه فرمایید. 

---

 برچسب ها: 

شیعه.شیعیان.تقیه چیست؟.ملاک تقیه چیست؟.معیار تقیه چیست؟.تقیه چرا؟.تقیه.چه زمانی میتوان تقیه کرد؟.شرایط تقیه چیست؟.شرایط تقیه.تقیه در قرآن.تقیه در احادیث.تقیه در روایات.باید چگونه تقیه کرد؟.حقانیت شیعه.گروه مرصاد.گروه رزمی فرهنگی مرصاد.